تیم فرهنگ و هنر پارس دان
جین فوندا، ستاره‌ای در مرز سیاست و سینما
جین فوندا یکی از مشهورترین ستاره‌های سینمای هالیوود است که در دوره‌ای صحنه جنگ ویتنام را به پرده سینما ترجیح داد و حضوری فعال در جنبش‌های سیاسی- اجتماعی اواخر دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ داشت.
جوانی جین فوندا همزمان بود با تحرکات اجتماعی و سیاسی که در اروپا و آمریکا هر روز شدت می‌یافت. جین دختر هنری فاندا است که پدرش در فیلم وسترن «کلمانتین محبوبم»(۱۹۴۶، جان فورد) که با وجود مجرد بودنش، متانت و وقار یک مرد خانواده را دارد و حضورش ضامن آرامش شهر و بزرگ‌ترین درام زندگی‌اش، دل‌بری از کلمانتین محبوب است.
فیلم‌های اخلاقی و کلاسیکی که پدر جین بازی کرده بود، نسبتی با جهان دهه ۶۰ نداشت. شاید نزدیک‌ترین زن به زمانه دختر در کارنامه سینمایی فوندای پدر، دختر اعجوبه و بی‌رقیب فیلم «بانو ایو» (۱۹۴۱، پرستون استرجس) با بازی درخشان باربارا استانویک در نقش جین هرینگتون باشد. دختری که اراده و توان تسویه‌حساب با مردان و جهان مردانه را دارد؛ البته برای منافع شخصی.
اما برای این‌که بشود با فیلم‌ها زندگی کرد، نیاز به فیلم‌هایی معاصر بود. زمانه، فیلم‌ها و بازیگران خودش را می‌خواست و جین فوندا در آن زمانه پرهیاهو بازیگری بود از جنس زمانه‌اش؛ زمانه‌ای که با ایدئال‌هایی دور و دراز شروع شد و فیلم‌هایی سرخوش مثل «پابرهنه در پارک» (جین ساکس، ۱۹۶۸) و فیلم‌هایی تابوشکن و انتقادی مثل «باربالا» (۱۹۶۸، روژه وادیم) و «کلوت» (آلن جی. پاکولا، ۱۹۷۱) با حضور جین فوندا ساخته شد.
در فیلم «همه‌چیز روبه‌راه است» (ژان‌لوک گدار، ۱۹۷۲) رؤیای انقلاب را در سر می‌پروراند، اما هنوز به پایان دهه ۷۰ نرسیده بود که فیلم‌های جین فوندا مثل «جولیا» (۱۹۷۷، فرد زینه‌مان) خبر از دورانی سپری‌شده و آرمان‌هایی بر بادرفته می‌دادند؛ هرچند جین فوندا در نقش لیلین هلمنِ نویسنده، آدمی از تک‌وتا افتاده نیست، اما نگاه خالی مرد زندگی‌اش، دشیل همت (پلیسی‌نویس آمریکایی) کنار آتش رو به افقی است در آستانه. او فوندا را تشویق می‌کند به‌دنبال دوستی گمشده برود. این‌جا مخاطب در مقابل جهانی قرار می‌‌‌گیرد که سیاست همه‌چیزش را به نابودی کشانده است.
جین فوندا، بازیگر و تهیه‌کننده آمریکایی با نام کامل جین سیمور فوندا، خواهر پیتر و دختر هنری فوندای بازیگر است. با این‌که به بازیگری علاقه چندانی نداشت، اما برای نخستین‌بار در ۱۷ سالگی در کنار پدرش در نمایش «دختر روستایی» روی صحنه رفت. پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه واسار به پاریس رفت تا به علاقه اصلی‌اش یعنی نقاشی بپردازد، اما بلافاصله به نیویورک بازگشت و مدل عکاسی شد.
آشنایی‌اش با لی استراسبرگ سبب شد به اکتورز استودیو برود و از کارگاه بازیگری او در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ فارغ‌التحصیل شود. در نخستین سال دهه ۶۰، در «داستان شگفت» اولین حضورش مقابل دوربین را تجربه کرد و همین حضور در کنار بازی‌های درخشانش در نمایش‌های برادوی، از ظهور یک ستاره خبر داد.
در ۱۹۶۴ دوباره به فرانسه رفت، اما این بار، هدفش بازی در «دایره عشق» رنه کلمان بود. در همان‌جا با روژه وادیم آشنا شد و پس از ازدواج با او، در عرض چهار سال در چهار فیلم این کارگردان فرانسوی بازی کرد. همزمان با این نقش‌آفرینی‌ها، فوندا از محبوبیتش در هالیوود هم غافل نبود؛ بازی در «پابرهنه در پارک» و «مگر آن‌ها به اسب‌ها شلیک نمی‌کنند؟» تحسین همزمان سینماروها و منتقدان را به‌همراه داشت.
با آغاز دهه ۷۰ از وادیم طلاق گرفت و به آمریکا بازگشت. پس از ازدواج با تام هیدن که مبارزی ضدجنگ هم بود، به چهره‌ای معترض نسبت به جنگ ویتنام تبدیل شد. در تولید و ساخت یکی، دو مستند در همین زمینه حضور داشت و به اتفاق دانلد ساترلند، یک گروه هنری ضدجنگ تشکیل داد. بازی در «کلوت» در سال ۱۹۷۱، اسکاری برایش به ارمغان آورد که برای بازی در «مگر آن‌ها به اسب‌ها شلیک نمی‌کنند؟» از او دریغ شده بود. رفتارهای فوندا در دل هالیوود، آن‌قدر عجیب بود که در چهارمین دهه عمرش، موضوع دو مستند شود. مستند اولی با عنوان «نامه به جین: کالبدشکافی یک چهره» را ژان‌لوک گدار و ژان‌پیر گورن ساختند و دومی مستندی تلویزیونی به‌نام «جین» بود.
تصویری از سفر سال ۱۹۷۲ «هانوی جین» (نامی که بعدها فوندا به آن معروف شد) در خلال جنگ آمریکا با ویتنام، او را در حالی که پشت یک ضدهوایی مربوط به ویتنامی‌های شمالی نشسته نشان می‌دهد. ستاره «باربارلا» و یکی از اعضای خاندان افسانه‌ای هالیوود به‌وسیله نیروهای اپوزیسیون احاطه شده بود. این تصویر سر و صدای بسیاری به‌راه انداخت. آن‌ها برای او آهنگی درباره روزی که «عمو هو» استقلال کشور را اعلام کرد خواندند. فوندا هم در مقابل با خواندن ترجمه آهنگ «دای ما دی» که به‌وسیله یک دانشجوی ضدجنگ اهل جنوب ویتنام نوشته بود – او آن را قبل از سفر حفظ کرده بود- احساسات ویتنامی‌ها را برانگیخت.
فوندا به‌شدت به‌خاطر این عکس مورد انتقاد قرار گرفت؛ عکسی که او گفته است «تا روز مرگ، افسوس آن را خواهد خورد.» فوندا به‌محض این‌که وارد پایگاه شده بود از سوی عکاسان ویتنامی محاصره شد. او بعدها ادعا کرد ویتنامی‌ها او را برای یک حرکت تبلیغاتی به آن‌جا دعوت کرده بودند.
شاید او از ژست‌گرفتن برای آن عکس منظوری نداشته است، اما دفاع از نظراتش کار مشکل‌تری بود. او به‌شدت از تصویری که آمریکایی‌ها ساخته و در آن ادعا می‌کنند ویتنامی‌ها، سربازان اسیر آمریکایی را مورد سوءاستفاده قرار داده بودند، عصبانی بود. شاید به‌همین دلیل بود که در یکی از برنامه‌های رادیویی خود داعیه‌داران این تصویر را مشتی ریاکار و دروغگو خواند. فوندا دولت نیکسون را به تلاش برای خائن نشان‌دادن خودش متهم کرد، اما تاکید داشت که دولت نتوانسته مدرکی علیه او پیدا کند.
مهم‌ترین نقشش در ادامه دهه ۷۰، «جولیا»ی فرد زینه‌مان بود، اما یک سال بعد، برای «بازگشت به وطن» دومین اسکارش را به‌دست آورد. سال بعد با «سندروم چینی» ثابت کرد که هنوز برای تماشاگران چهره محبوبی است و با معدود نقش‌آفرینی‌هایش در دهه ۸۰، این محبوبیت را حفظ کرد. در ۱۹۸۴ و در حالی که از هیدن جدا شده بود، با تد ترنر، غول رسانه‌ای جهان و مؤسس CNN، ازدواج کرد.
جین فوندا شاید از نخستین زنان هالیوودی باشد که پرچم مبارزه‌های اجتماعی و سیاسی و البته استقلال زنان را به‌دست گرفت. اگر چند دهه بعد، این رفتار‌ها عادی تلقی شد، در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ معدود ستارگان زنی بودند که در این امور دخالت می‌کردند و فوندا به همین جهت، چهره شاخصی تلقی شد. او همچنین با نخستین بازی‌هایش ثابت کرد بازیگر شاخصی هم هست و به‌راحتی خود را از زیر سایه پدر بیرون کشید. جین فوندا هیچ‌وقت رابطه خوبی با پدرش نداشت و حتی در یکی، دو باری هم که در سال‌های پایانی زندگی هنری فوندا در کنارش بازی کرد که نشان دهد مشکلی با او ندارد، تظاهر و نمایشی‌بودن حرکاتش کاملا مشهود بود.
از سوی دیگر جین فوندا در تمام سال‌های بازیگری‌اش همواره چهره‌ای محبوب بوده است. در هر دهه حداقل چند فیلم پرفروش دارد و دو مجسمه طلایی کارنامه‌اش هم نشان می‌دهد میزان بازی‌های درخشان او کم نیستند؛ به‌ویژه وقتی این را در نظر بگیریم که او برای نقش‌آفرینی‌هایش در فیلم‌هایی چون «جولیا» و «مگر آن‌ها به اسب‌ها شلیک نمی‌کنند؟» اسکار نگرفته است. حواشی زندگی جین فوندا در تمام چهار دهه فعالیت سینمایی‌اش کم نبوده است.
ازدواج‌هـــای پـــرســـروصدا و موضـــع‌گیــری‌های گاه تند سیاسی‌اش در برابر رؤســای‌جمهـــوری وقــــت آمریکا، تنها بخشی از این جنجــال‌هــاست و آخــریـن ازدواجش که با تد ترنر صورت گرفت، ثابت کرد او در پنجمین دهه عمرش هم می‌تواند خوراک خوبی برای رسانه‌های جنجالی آمریکا باشد. او هنوز هم محبوب است و کمتر از ۱۰روز پیــش به‌مناسبت فـــرا رســیـــدن ۸۰سالگی‌اش موفق شد بیش از ۱.۳میلیـون دلار برای امور خیریه پول جمع کند.
جین فوندا، ستاره‌ای در مرز سیاست و سینما
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر