گروه خبری پارس دان
کاهش ضریب جینی و ثروتمند شدن ایرانیان
ژوبین صفاری در روزنامه ابتکار نوشت: روز گذشته رئیس سازمان برنامه و بودجه از هدف‌گذاری برای رسیدن به ضریب جینی ۰.۳۴ درصدی خبر داد و گفت:رشد اقتصادی هشت درصدی را در برنامه ششم هدف‌گذاری کرده ایم.
اما مسئله اساسی اینجاست که شاخص اندازه گیری ضریب جینی می تواند معیار مناسبی برای ارزیابی وضعیت معیشتی کشور باشد؟ چنانچه در دوره هدفمندی یارانه ها ضریب جینی (فاصله توزیع درآمدی طبقات جامعه) کاهش یافت و البته در وضعیت معیشتی مردم تغیرات معکوسی را به جای گذاشت. نکته اساسی در محاسبه ضریب جینی این است که اگر توزیع درآمدی به شکلی باشد که هیچ فاصله ای بین طبقات جامعه نباشد اما همه مردم در یک سطح فقیر باشند (ضریب جینی پایین) می توان آن جامعه را به لحاظ اقتصادی توسعه یافته و مردم آن را دارای رفاه اجتماعی و اقتصادی دانست؟
کارشناسان معتقدند در حالی که شاخص جینی نابرابری درآمد را اندازه‌گیری می‌کند، آن نابرابری‌های فرصت را اندازه‌گیری نمی‌کند. به عنوان مثال ممکن است برخی از کشورها یک ساختار طبقه اجتماعی که ارائه موانع محرک به سمت بالاست داشته باشند که شاخص جینی در آنها منعکس نشده است. در حال حاضر کشورهایی مانند آمریکا، روسیه، قطر ضریب جینی بالاتری نسبت به ایران دارند. این در حالی است که طبقه پردرآمد در این جوامع در واقع مولدان اقتصادی هستند که چرخ توسعه اقتصادی را به گردش در می آورند.
هرچند شکاف طبقاتی ایجاد شده در ایران همواره به نوعی با رانت و فساد نیز عجین می شود و البته سرمایه های این افراد نه در تولید که در بازارهای غیر مولد در حال فعالیت است. با این حال باید در نظر داشت آنچه که در شرایط فعلی برای اقتصاد ایران ضروری تر است نه کاهش ضریب جینی که افزایش درآمد سرانه و البته کاهش سطح فقر از طریق ایجاد اشتغال است که این عوامل ممکن است با سرمایه ثروتمندان چه در داخل و چه از خارج به داخل رخ دهد. شکل گیری طبقه ثروتمند مولد در جامعه الزاماً به معنای وضعیت بد معیشتی مردم نخواهد بود.
ضریب جینی، شاخصی سوسیالیستی
مرتضی عزتی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص معیار اندازه گیری به نام ضریب جینی به «ابتکار» می گوید: اساساً ضریب جینی بر اساس یک منطق سوسیالیستی طراحی شده است که همه مردم باید درآمد برابر داشته باشند و این منطقی غیر متناسب با توسعه است. در واقع یک نگاه کمونیستی است که با نگاه اسلامی هم سازگار نیست. خداوند می فرماید که ما انسان‌ها را متفاوت آفریدیم تا در کار و اشتغال نیز برخی برتر از دیگری باشند.
وی می افزاید: اینکه بر روی ضریب جینی تمرکز کنیم کار منطقی به نظر نمی‌رسد. مگر اینکه ثروت و دارایی جامعه به قدری زیاد باشد که همه مردم بتوانند در بهترین شرایط اقتصادی از مواهب آن بهره‌مند شوند.
برابری بیشتر در فقر
این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: اگر همه ثروت بسیار زیادی داشتند می توان برنامه‌ای برای برابر کردن ثروت زیاد پیاده کرد. اما به صورت کلی طی ۴ دهه گذشته ضریب جینی روند نزولی داشته است. به اصطلاح برابری درآمد بیشتر شده است. این به آن معناست که ما ثروتمندان را از بین بردیم نه اینکه رشد و توسعه اقتصادی ایجاد کرده باشیم تا فقرا بهره مند شوند.
وی تاکید می کند: طی این مدت ثروتمندان و طبقه متوسط را از بین بردیم و اکثریت را فقیر کردیم. این برابری در فقر اتفاق افتاده است. این برای جامعه مضر است. اینکه روی موضوعی تمرکز کنیم و به ریشه آن دقت نکنیم درست نیست.
عزتی اظهار می کند: اینکه ضریب جینی کاهش یافته است به معنای آن نیست که فقرا وضع بهتری پیدا می کنند بلکه طبقه ثروتمندی را از بین بردیم که در ازای آن اتفاقی برای طبقه متوسط و فقیر هم نیفتاده است. تمرکز بر روی ضریب جینی مبنای قوی ندارد مگر با یک نگاه سوسیالیستی آن هم فقط در شرایطی می تواند مفید باشد که اقتصاد به شدت توسعه یافته باشد. وی یادآور می شود: ما باید اول توسعه و رشد اقتصادی را بالا ببریم و درآمدمان در اقتصاد زیاد شود و بعد این درآمد بالا را توزیع منطقی کنیم. اینکه درآمدهای بالا را پایین بکشیم اتفاق خوبی برای اقتصاد رخ نخواهد داد.
بهترین شاخص ها برای ارزیابی وضعیت معیشت مردم چیست؟
شاخص جینی بیشتر درآمد را اندازه‌گیری می‌کند تا ثروت. که در یک جامعه هر کس میزان درآمد نهایی بالای یکسان داشته باشد تا آخر عمر نابرابری را ظاهر می‌کند. شاخص جینی درآمدهای سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود، با این حال، شاخص جینی مبنی بر درآمد خالص دقیقآ تفاوتها را در ثروت منعکس نمی‌کند و ممکن است از یک منبع تفسیر نادرست شود.
برای مثال سوئد دارای شاخص جینی پایین برای توزیع درآمدی است اما دارای یک شاخص جینی بامعنی بالا برای ثروت است (به عنوان مثال ۷۷ درصد از ارزش سهم متعلق به خانوارها است و تنها ۵ درصد از خانوارهای سوئدی در حال سهم گرفتنند). به عبارت دیگر، شاخص جینی درآمدی را نباید به عنوان اندازه‌گیری موثر مکتب مساوات بشر قلمداد کرد.
مرتض عزتی استاد دانشگاه شهید بهشتی در این خصوص می گوید: بهترین شاخص ها برای ارزیابی وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم ترکیبی از شاخص درآمد سرانه و درصد فقرا هستند. برای محاسبه، خط فقر نیز باید به حدی بالا رود که متوسط درآمد مردم خط فقر باشد و درصد کمی زیر آن قرار بگیرند. همه باید دور درآمدهای بالای جامعه باشند. مهمتر از آن محاسبه درآمد سرانه است که متوسط به هر نفر چه میزان خواهد رسید. که در کنار آن خط فقر را نیز محاسبه می کنند.
وی می افزاید: در کشورهای توسعه یافته ای مانند آمریکا مردم فقیراش بیش از طبقه متوسط ما درآمد دارند ولی ضریب جینی شان از ما بالاتر است. قطعاً وضعیت اقتصادی و معیشتی آن ها بهتر از متوسط جامعه ماست. بنابراین ضریب جینی معیار مناسبی برای ارزیابی اقتصادی نیست. باید ثروت کل جامعه بالا برود و همه بتوانند از آن بهره ببرند.
گروه خبری پارس دان
کاهش ضریب جینی و ثروتمند شدن ایرانیان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر