تیم دانش و فناوری پارس دان
فضا؛ آخرین خط مقدم سرمایه‌گذاری
استارت‌آپ ژاپنی ALE که شش میلیون دلار از سرمایه‌گذاری «انجل» جذب کرده است، قصد دارد ماهواره‌های کوچک حاوی گلوله‌های رنگی را به فضا بفرستد تا به درخواست مشتری، آنها را به درون جو زمین شلیک کند و برای آنها شهاب خلق کند. این شرکت و شرکت‌های مشابه آن اگرچه کوچک هستند، اما نشانگر تغییر صنعت فضایی‌اند.
دنیای سرمایه‌گذاری «فضا» را می‌توان به دو گروه بزرگ تقسیم کرد: «فضای قدیم» صنعتی که تحت سلطه دولت‌ها قرار دارد و با بودجه عمومی تأمین می‌شود و «فضای جدید» که سرشار از استارت‌آپ‌هایی با ایده‌های جدید است. «ریچارد راکت»، بنیان‌گذار شرکت «نیواسپیس گلوبال» که در زمینه تأمین داده‌های فضایی فعالیت می‌کند، می‌گوید: «فضای جدید دنیایی کارآفرینانه است که هدفش کاهش هزینه‌ها و تلاش برای انجام کارها به روشی بی‌باکانه است؛ کاری که نیازمند تفکر خلاقانه است».
به گفته «راکت»، در حالی که تجاری‌سازی سفرهای فضایی مدت‌هاست به پروژه‌ای پوچ تبدیل شده است، بخش عمده شرکت‌های فضایی نوآور در واقع مشغول کار روی ساخت و پرتاب ماهواره‌ها هستند. «استوارت مارتین»، مدیر اجرائی یک مرکز رشد در انگلستان که قصد دارد به رشد استارت‌آپ‌های فضایی کمک کند، به این نکته اشاره می‌کند که اگرچه ماهواره‌های قدیمی «به اندازه اتوبوس بودند و صدها میلیون دلار ارزش داشتند»، اما امروزه ماهواره‌ها می‌توانند ارزان، کوچک و «چندبارمصرف» باشند. «مارتین» می‌گوید: «طیف گسترده‌ای از انواع مختلف شرکت‌ها وجود دارند که ماهواره‌هایی با ابعاد یک نان‌برشته‌کن (تستر) می‌سازند و می‌خواهند خیلی سریع هم آنها را پرتاب کنند».
به گفته «میکا والتر-رنج» رئیس بخش تحلیل و تحقیقات شرکت آمریکایی «اسپیس فاندیشن» در حال حاضر حدود هزارو ۵٠٠ ماهواره فعال در فضای اطراف زمین حضور دارد که تعداد آنها به سرعت در حال افزایش است. رشد این صنعت از دید مدیران شرکت‌های تأمین سرمایه پنهان نمانده است، اما طبیعت بسیاری از این شرکت‌های فضایی جدید این است که کوچک، پرخطر و در مراحل اولیه هستند.
این شرکت‌ها عموما با سرمایه‌گذارهای جسورانه پشتیبانی می‌شوند و اغلب تنها ثروتمندترین سرمایه‌گذاران خصوصی توانایی حمایت و سرمایه‌گذاری در آنها را دارند. با وجود این، برای آنهایی که می‌خواهند خلاق باشند، راه‌های دیگری جهت پیوستن به این مسابقه فضایی وجود دارد. در ادامه، روندهای کلیدی این بازار سریع‌الرشد را که باید آن را دنبال کنید، بررسی می‌کنیم.
ابرداده‌ها
فراوانی حضور ماهواره‌ها در فضا باعث تولید یکی از باارزش‌ترین کالاها در اقتصاد جهانی امروز شده است: داده. تحلیلگران اقتصادی مدت‌هاست برای توصیف حجم عظیمی از اطلاعات که متقاضیان بازارها می‌توانند در زمان جست‌وجو برای مشتریان جدید از شبکه‌های اجتماعی استخراج کنند، از اصطلاح «کلان‌داده» (Big Data) صحبت می‌کنند. اکنون آنها از «ابرداده» (Extreme Data) سخن می‌گویند. این مجموعه‌های عظیم داده‌های جدید تنها زمانی سودمند هستند که بتوان آنها را تحلیل و معناپذیر کرد. به همین دلیل، بخشی از صنعت فضایی درگیر نوشتن الگوریتم‌های «اطلاعات‌خردکن»، یا توسعه هوش مصنوعی برای انجام این کار است. این شرکت‌ها خودشان را «اپلیکیشن‌های پایین‌دست» می‌نامند و به طرز مؤثری اطلاعات را از ماهواره‌ها استخراج می‌کنند و کارهای مفیدی با آن انجام می‌دهند. این شرکت‌ها اغلب –اما نه کاملا- متفاوت از شرکت‌هایی هستند که ماهواره‌ها را می‌سازند و پرتاب می‌کنند.
مرکز رشد Catapult Satellite Application که حامی استارت‌آپ‌های فناورانه انگلیسی است، به دنبال شرکت‌هایی است که داده‌های ماهواره‌ای را در زمینه‌های مختلف، از مخابرات گرفته تا کشاورزی و خرده‌فروشی به کار می‌گیرند. به گفته «مارتین»، رئیس اجرائی این مرکز رشد، کسب‌وکارهای موجود به دنبال شرکت‌های فضایی جدیدی هستند که در حل مشکلات روزمره به آنها کمک کنند. برای مثال، فروشگاه‌های زنجیره‌ای مانند «سِینزبری» از کمک تجارت‌های فناوری فضایی استفاده می‌کنند تا به آنها در ردگیری محصولات ارگانیک‌شان کمک کند. «مارتین» می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین کارهایی که ما مشغول انجام آن هستیم، کسب دانش بهتر درباره اتفاقاتی است که در اقیانوس‌ها در حال رخ‌دادن است».
به گفته او، ماهواره‌ها می‌توانند به فرایند پایش قایق‌ها و کشتی‌های ماهی‌گیری کمک کنند تا اطمینان حاصل شود این شناورها در مناطقی حضور دارند که مطابق اجازه‌نامه آنهاست و همچنین صید غیرقانونی حمل نمی‌کنند. همچنین فروشگاه‌های زنجیره‌ای علاقه‌مند هستند نظارت ماهواره‌ای را جایگزین بازرسان زمینی کنند که وظیفه سرزدن به مزارع کشاورزانی را دارند که به عنوان تأمین‌کنندگان محصولات ارگانیک، هزینه بیشتری از این فروشگاه‌ها دریافت می‌کنند. «مارتین» معتقد است: «مهم‌ترین رخداد حال حاضر مربوط به تحلیل داده‌هاست. این صنعت در حال گذار از یک بازار صرفا فانتزی و هیجان‌انگیز به تجارتی منطقی است که واقعا می‌توان با استفاده از تمام این ماهواره‌ها انجام داد». به گفته «مارتین»، «فضا دیگر یک سرمایه‌گذاری پوچ و بیهوده برای میلیونرها به شمار نمی‌رود».
زباله‌های فضایی
شمار رو به ازدیاد ماهواره‌هایی که در حال اشغال آسمان بالای سر ما هستند، باعث شکل‌گیری رویکرد سرمایه‌گذاری بالقوه دیگری برای آینده شده است: پاکسازی زباله‌های فضایی. امروزه دانشمندان بیش از پیش نسبت به بروز «سندرم کَسلر» نگران هستند؛ وضعیتی نظری که دهه ١٩٧٠ توسط دانشمند ناسا، «دونالد کسلر» توصیف شد. «کسلر» می‌ترسید زمانی فرارسد که تراکم ماهواره‌ها به گرد زمین به نقطه‌ای برسد که برخورد احتمالی دو عدد از آنها به یکدیگر، به شکل دومینو برخوردهای دیگر را کلید بزند.
دو ماهواره به هم برخورد می‌کنند و تکه‌تکه می‌شوند و خرده‌های آنها به سایر ماهواره‌ها برخورد می‌کند و آنها را از هم می‌پاشد و این زنجیره تقریبا تا ابد ادامه پیدا می‌کند. اگرچه فعلا هیچ جریان سرمایه‌گذاری در این خصوص وجود ندارد، اما «والتر-رنج» می‌گوید تأمین‌کنندگان مالی سرسختی وجود دارند که در حال گام‌برداشتن به سوی جمع‌آوری و بازیافت ماهواره‌هایی هستند که دیگر استفاده نمی‌شوند. او می‌افزاید: «ماهواره‌ها سریع‌تر از گلوله حرکت می‌کنند. اگر برخوردی بین دو ماهواره‌ای رخ دهد که قرار نبوده با هم ملاقات کنند، بدترین تصادفی است که می‌توانید تصور کنید». علاوه بر این، سرعت بالای این دستگاه‌ها می‌تواند احتمال برخورد آنها را با یکدیگر افزایش دهد. به تعبیر «والتر-رنج»، اگر محاسبات شما تنها اندکی اشتباه باشد، ماهواره از جایی کاملا متفاوت سردر می‌آورد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری فضایی
سال گذشته، گروه سرمایه‌گذاری جسورانه «سرافیم کپیتال» نخستین صندوق اختصاصی «سرمایه‌گذاری فضایی» را به راه انداخت. این صندوق – که قرار است سرمایه‌اش تا ٨٠ میلیون پوند افزایش یابد – تاکنون توانسته است علاوه بر تعدادی از ثروتمندان، پشتیبانی شرکت هوایی ایرباس و دولت انگلستان را هم به دست آورد که مشتاقانه برای حمایت از صنعت فضایی این کشور، ٣٠ میلیون پوند از طریق بانک اقتصاد انگلیس (BB Bank) در آن سرمایه‌گذاری کرده است. «مارک‌بوگت» مدیرعامل این صندوق می‌گوید اگرچه سرافیم در هر چیز مرتبط با فضا سرمایه‌گذاری می‌کند، تمرکز اصلی آن روی شرکت‌هایی است که با توسعه برنامه‌های کامپیوتری، روی استخراج داده‌های ماهواره‌ای کار می‌کنند تا «آنها را سودمند کنند».
شرکت‌هایی که چشم سرافیم را گرفته‌اند، طیف گسترده‌ای از لجستیک و کشاورزی گرفته تا حمل‌ونقل دریایی و خرده‌فروشی را شامل می‌شوند. تنوع این شرکت‌ها به حدی است که به گفته «بوگت»، گاهی اوقات آنها خودشان را جزء شرکت‌های «فناوری فضایی» به شمار نمی‌آورند. بعضی از این استارت‌آپ‌ها نیز در زمینه «اینترنت اشیا» فعالیت می‌کنند؛ در حالی که استارت‌آپ‌های دیگری هم هستند که روی «شهرهای هوشمند» کار می‌کنند. با‌وجود این، نکته مشترک بین تمام این شرکت‌ها این است که همه آنها به شبکه روبه‌رشدی از ماهواره‌ها متکی‌اند که به دور زمین در حال گردش هستند. «بوگت» می‌گوید: «وقتی مردم به یک صندوق سرمایه‌گذاری فناوری فضایی فکر می‌کنند، اغلب به یاد معدن‌کاوی فضایی و موشک‌ها می‌افتند».
او که شرکت‌هایی مانند اوبر – که یک اپلیکیشن اشتراک خودرو است – را جزء «حمل‌ونقل‌های فضایی» به شمار می‌آورد، می‌گوید: «کافی است ماهواره‌ها را خاموش کنید و آن‌گاه این شرکت دیگر وجود خارجی ندارد. اوبر با اهرم داده‌های فضایی توانسته است بر بازار سلطه پیدا کند». اگرچه حداقل جذب سرمایه سرافیم ١٠٠ هزار پوند است و مدل اقتصادی‌اش هم نامعلوم است، اما دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری – که برای سرمایه‌گذاران خرده‌پا قابل‌دسترس‌تر هستند – به این موضوع روی خوش نشان داده‌اند. «مورای رایت»، یکی از شرکای مؤسسه مشاوره مالی «پارک‌واک ادوایزورز» می‌گوید او در استارت‌آپ‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کند که در زمینه خردکردن «ابرداده‌ها»ی به‌دست‌آمده از ماهواره‌ها برای شرکت‌های ارتباطی فعالیت می‌کنند؛ درحالی‌که دیگران روی نوشتن برنامه‌هایی با هدف ردیابی بسته‌های پستی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
به گفته «رایت» این موضوع برای شرکت‌هایی مثل آمازون که بخشی (حتی درصد ناچیز) از فروش خود را به دلیل تحویل اشتباه بسته‌ها از دست می‌دهند، اهمیت زیادی دارد. یکی از مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری، درباره سفارش فعلی غول‌های صنعت ارتباطات به استارت‌آپ‌های ماهواره‌ای مثالی می‌زند. به گفته وی، این شرکت‌ها می‌خواهند بدانند دارندگان تلفن همراه که در یک شهر خاص از شبکه آنها استفاده می‌کنند، در یک لحظه مشخص در چه نقطه‌ای قرار دارند. اما دلیلش چیست؟
آنها بخشی از «هدف‌گیری زمینی» شرکت هستند. اگر یک مشتری از جلوی قهوه‌فروشی زنجیره‌ای استارباک رد شود، اما وارد فروشگاه نشود، در آینده فروشگاه می‌تواند آگهی تخفیفی برای این مشتری به تلفن همراهش ارسال کند. صندوق سرمایه‌گذاری دیگری به نام «داونینگ پارتنرز» رویکردی تقریبا متفاوت اتخاذ کرده و اقدام به خرید یک «ایستگاه زمینی» در کورنوال کرده است. «جاناتان راس»، یکی از شرکای این صندوق می‌گوید: «داونینگ معمولا در تجارت‌های خسته‌کننده سرمایه‌گذاری می‌کند؛ به همین دلیل ما تعداد زیادی زیرساخت و ملک خریده‌ایم». با وجود‌این، «گونهیلی» که یک ایستگاه ماهواره‌ای است، یکی از سرمایه‌گذاری‌های «فناورانه»تر «داونینگ» است. «گونهیلی» در دورانی که تماس‌های تلفنی بین‌المللی با استفاده از آنتن‌های زمینی غول‌آسا منتقل می‌شد، در مالکیت شرکت مخابراتی بی.تی بود.
«راس» می‌گوید: «با فرارسیدن عصر فیبرهای نوری، این سایت بی‌استفاده شد و بی.تی تصمیم گرفت از شر آن خلاص شود». امروزه، آنتن‌های غول‌آسای «گونهیلی» در قرارداد با تعدادی از شرکت‌هایی هستند که اقدام به بارگیری (دانلود) داده‌های ماهواره‌های عبوری از فراز آن می‌کنند. «راس» می‌گوید: «آزمایشگاه‌های زمینی یکی از مشتریان ما هستند. تعداد بسیار زیادی از این ایستگاه‌های زمینی وجود دارد، اما اکثر آنها با تمام ظرفیت مشغول کار هستند. در واقع، هر ماهواره به یک آنتن نیاز دارد که اختصاصا به سوی آن نشانه رفته باشد». گروه بهره‌بردار «گونهیلی» در ابتدا این محل را از بی.تی اجاره کرده بودند. «راس» می‌گوید: «ما از آنها پشتیبانی کردیم و سرمایه لازم برای خریداری و سپس بازسازی آنتن را در اختیارشان قرار دادیم. در عوض بخشی از سهام آنها را در اختیار گرفتیم». این آنتن در حال حاضر با همکاری آژانس فضایی انگلستان در مزایده‌های ناسا هم شرکت کرده است. در واقع، آنها امیدوارند به نیابت از آژانس فضایی اروپا، بتوانند به گره پایش مأموریت مریخ تبدیل شوند.
میلیاردرها در فضا
درحالی‌که بیشتر سرمایه‌گذاران باید فعلا به ماهواره‌ها و بازار آن دل خوش کنند، برای سرمایه‌گذاران ثروتمندتر فرصت‌های ماجراجویانه‌تری وجود دارد. از زمان فرود روی ماه در دهه ٧٠ میلادی تا عصر ایستگاه فضایی بین‌المللی، الگوی سفرهای فضایی ثابت باقی مانده است: ارسال انسان و کالا به فضا و سپس بازگرداندن آنها به زمین. اما شاید با رؤیاپردازی‌های نوآوران برای مستعمره‌سازی فضایی، این چشم‌انداز خیلی زود تغییر کند. «کریس لویکی»، مدیر اجرائی شرکت «پلنتاری ریسورسز»، می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها خلاصی از شر چاه گرانش قدرتمند زمین است.
رفتن به فضا نیازمند صرف انرژی عظیمی است، با وجود‌این وقتی از میدان گرانش سیاره خارج شوید، سفرکردن تقریبا هیچ خرجی ندارد؛ بنابراین اگر بتوان سوخت را مثلا از منابع آبی موجود در فضا استخراج کرد، آن‌گاه افق‌های تازه و بسیار گسترده‌ای پیشِ‌روی ماست». پیش‌تر، «پلنتاری ریسورسز» ماهواره‌های اختصاصی مجموعه «آرکید» خود را از ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب کرده است؛ ماهواره‌هایی با حسگرهای خاص که انواع جدیدی از داده را درباره زمین جمع‌آوری می‌کنند. این ماهواره‌ها در مرحله بعد به سوی سیارک‌ها نشانه می‌روند.
این شرکت همچنین چاپگرهای سه‌بعدی را توسعه داده است که موفقیت آنها در تولید ساختارهای پیچیده از مواد به‌دست‌آمده از بازیابی سیارک‌های سقوط‌کرده در برزیل، نویدبخش توانایی آنها در خلق ابزار، ساختن تجهیزات و انجام فعالیت‌های تعمیراتی در فضاست. «پلنتاری ریسورسز» همچنین علاقه‌مند به صنعت نوظهور معدن‌کاوی سیارکی است؛ صنعتی که لوکزامبورگ تلاش می‌کند خودش را به قطب آن تبدیل کند. ماه آینده، قرار است قانونی در پارلمان این کشور دراین‌باره به رأی گذاشته شود. اگر لایحه (آن‌طور که انتظار می‌رود) رأی بیاورد، آن‌گاه این کشور در کنار آمریکا قادر خواهد بود مدعی چارچوبی قانونی باشد که حقوق مالکیت معدن‌کاوی را در فضا تضمین می‌کند. یکی دیگر از شرکت‌های فعال در لوکزامبورگ، «دیپ اسپیس اینداستریز» است که دفتر مرکزی آن در کالیفرنیای آمریکا قرار دارد و در حال توسعه فضاپیمایی آزمایشی به نام Prospector X است.
برخلاف شرکت «دیپ‌اسپیس» که هویت سرمایه‌گذارانش را فاش نمی‌کند، سهام‌داران شرکت «پلنتاری ریسورسز» شامل «ریچارد برانسون»، «چارلز سیمونی» (مدیر اجرائی سابق مایکروسافت) و «لری پیج» و «اریک اشمیت» (مالکان گوگل و آلفابت) هستند. «ریچارد برانسون»، «جف بزوس» (بنیان‌گذار آمازون) و «ایلان ماسک» (بنیان‌گذار تسلا) هرکدام مالک شرکت‌های سرمایه‌گذاری فضایی اختصاصی خود هستند که به ترتیب «ویرجین گلکتیک»، «بلو‌اوریجین» و «اسپیس‌ایکس» نام دارند.
این شرکت‌ها بیشتر به‌خاطر پیشنهاد گردشگری فضایی شهرت دارند، اما جاه‌طلبی آنها به‌وضوح فراتر از این است؛ به‌ویژه دو شرکت آخر که مالکان‌شان به‌دلیل ترویج و دفاع از تلاش برای مستعمره‌سازی فضایی شناخته‌شده هستند. «لویکی» می‌گوید: «بازی طولانی فرستادن بشر به ورای زمین و به‌سوی گونه‌های میان‌سیاره‌ای تازه آغاز شده است». شاید زمانی فرارسد که سرمایه‌گذاران معمولی هم بتوانند برای داشتن سهمی در آجرهای مریخ سرمایه‌گذاری کنند، اما تا آن زمان، برای اراده‌هایی که حاضرند مستعمره‌سازی فضایی را فراموش کرده و روی تصویری بزرگ‌تر تمرکز کنند، فرصت‌های فراوانی آن بیرون وجود دارد.
فضا؛ آخرین خط مقدم سرمایه‌گذاری
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر